Płuczka wiertnicza polega na wprowadzeniu do otworu wiertniczego substancji ciekłej (rzadziej medium gazowego), której zadaniem jest wyniesienie urobku w postaci rozdrobnionej skały (zwiercin) na powierzchnię. Dodatkowo, płuczka wiertnicza wywiera ciśnienie na ściany otworu, dzięki czemu zabezpiecza je przed osypywaniem. Inną ważną funkcją płuczki wiertniczej – jest ochrona narzędzia wiercącego w postaci świdra (smarowanie i chłodzenie) – przez pompowanie medium w trakcie procesu podrążania otworu. Rolą płuczki wiertniczej jest także zabezpieczenie naturalnej przepuszczalności skał zbiornikowych.
Płuczka wiertnicza wprowadzana jest przez specjalną przestrzeń pierścieniową, zlokalizowaną pomiędzy ścianami otworu a przewodem, przez który jest wyprowadzana wraz ze zwiercinami. Wyróżnia się prawy i lewy system obiegu płuczki. W przypadku pierwszego systemu – płuczka wtłaczana zostaje do przewodu wiertniczego poprzez głowicę płuczkową, transportowana jest przez rury płuczkowe, a wydostaje się przez dysze w świdrze. W dalszym etapie kierowana jest pomiędzy ścianę odwiertu a przewód i wyprowadzana na powierzchnię, gdzie następuje jej oczyszczanie. Odwrotny system, czyli obieg lewy – stosuje się przede wszystkim do wykonywania otworów o dużej średnicy.
Wśród istotnym parametrów płuczki, które determinują efektywność procesu wiertniczego oraz pozostałych jej funkcji, wymienić należy m. in. ciężar właściwy, lepkość (w tym plastyczna i pozorna) czy odporność strukturalna. Płuczkę różnicuje się też pod kątem zawartości piasku i gazu oraz jonów sodu, potasu i magnezu. W przypadku płuczki ciekłej, ważna jest też tzw. pamięć cieczy (tiksotropia) oraz granica płynięcia.